Het is mooi dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de deur op een kier wil zetten voor freelancers in de creatieve en media-industrie om collectief over tarieven te onderhandelen. Maar de nieuwe leidraad die de toezichthouder aan het maken is, legt de lat te laag en biedt te weinig ruimte. Dat is de kern van de reactie van de Auteursbond en tien andere belangenorganisaties op de concept-leidraad die de ACM ter consultatie heeft voorgelegd.

De ACM zegt aan een nieuwe leidraad te werken om “aan te sluiten bij de initiatieven van het kabinet om de positie van zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt te verbeteren”. De toezichthouder stelt in het concept dat zzp’ers meestal geen collectieve afspraken over tarieven mogen maken omdat ze dan de Mededingingswet overtreden, behalve als ze:

• “zij-aan-zij” werken met werknemers en daardoor geen onderneming zijn in de zin van de Mededingingswet;
• onderling afspreken om het door het kabinet aangekondigde wettelijke minimumtarief (16 euro per uur) in de periode voor de invoering daarvan al te waarborgen;
• met een kleine groep afspraken willen maken (de zogenoemde bagatel-uitzondering: voor maximaal 8 zzp’ers met een gezamenlijk marktaandeel van niet meer dan 10%);
• met hun opdrachtgevers gezamenlijk afspreken dat een hoger minimumtarief nodig is om op een bestaansminimum te komen.

Volgens de Auteursbond en tien andere belangenorganisaties, waaronder de Kunstenbond, De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), Dutch Photographers (DuPho) en de Nederlandse Toonkunstenaarsbond (NTB), stelt de concept-leidraad teleur. In de eerste plaats legt de toezichthouder de lat te laag door in de leidraad alleen mogelijkheden te scheppen voor collectieve afspraken die zijn bedoeld om te komen tot ‘een minimum aan sociale bescherming’. Minimumtarieven zijn onvoldoende om te komen tot een eerlijke beloning.

De ACM biedt in de concept-leidraad bovendien te weinig ruimte aan freelancers om als groep een vuist te maken. De toezichthouder lapt onder meer een door de Tweede Kamer aangenomen motie aan zijn laars door in de leidraad geen ruimte te bieden aan zzp’ers om met collectief onderhandelen te experimenteren of hun beroepsorganisaties daarvoor in te zetten.

De Auteursbond en de andere belangenorganisaties vragen de ACM om de leidraad aan te passen. De ACM heeft gezegd de definitieve tekst van de leidraad in de maand oktober te zullen publiceren.