Jacqueline Zirkzee doet waar anderen over praten: ze gaf haar zevende roman in eigen beheer uit

door Christel Jansen
Een paar dagen voor de presentatie van De eerste priesteres, de nieuwste roman van Jacqueline Zirkzee, leverde een vrachtwagen veertig dozen boeken af. Haar gang en werkkamer stonden vol. Nu, twee maanden later, zijn er nog maar negen dozen over en denkt ze na over een tweede druk.

Jacqueline Zirkzee (1960) schrijft historische romans. In 2001 debuteerde ze bij uitgeverij Conserve. Tien jaar lang verschenen haar romans daar, maar toen was de chemie weg en besloot ze haar nieuwste manuscript elders onder te brengen. Dat lukte, maar met moeite. Na die ervaring was ze er klaar mee: niet met schrijven, maar met het gedoe met uitgevers. Twee jaar lang liep ze rond met het gevoel dat ‘niemand op haar zat te wachten’. Ondertussen liet het verhaal van De eerste priesteres haar niet los en telkens als ze haar tekst herlas, dacht ze: het is zo origineel, het is zo anders. Ze wilde geen concessies doen, historische romans blijven schrijven op haar manier en al helemaal niet meer ‘op sollicitatiegesprek‘ hoeven bij een uitgever. Van haar roman Het boek van Tristan en Isolde waren notabene 10.000 exemplaren verkocht.

Michelle Shanti, van de faciliterende uitgeverij London Books, bracht haar op het idee om haar werk in eigen beheer uit te geven. Als schrijfcoach werkte Jacqueline al vier jaar samen met deze uitgever en ze wist hoe lastig het is om al die stappen in het uitgeefproces zelf uit te zoeken. Ze tekende een contract met London Books, nam diensten bij ze af – zoals het aansluitingscontract met het CB, contacten voor de boekproductie, en vertegenwoordiging bij de boekhandel – en na aftrek van de kosten, zou de winst voor haar zijn. (zie kader).

Vooruitplannen
In augustus 2018 was het manuscript af. In de laatste ronde kreeg Jacqueline steun van scenariste Moniek Kramer, die ze met een eenmalige en tijdelijke subsidie van de Auteursbond kon inschakelen. Met haar tips kwam er net wat meer pit in het verhaal.

In september kondigde ze op de sociale media aan dat ze haar boek zelf zou uitbrengen. Ze vroeg lezers mee te denken over de cover, de bladspiegel, het lettertype, maar volgde uiteindelijk toch haar eigen pad. Ze koos voor een Amerikaans groot lettertype op de cover. ‘Mensen zien het op hun scherm, op bol.com,’ zo redeneerde ze. ‘Dan moeten de titel en mijn naam eruit springen. Ik wilde een ruime lay-out én het boek moest door de brievenbus kunnen omdat verzending anders onbetaalbaar zou zijn. Op de exemplaren die ik vanuit huis verzend, bespaar ik de boekhandelskorting. Maar als je dan 6,50 euro aan verzendkosten moet betalen in plaats van 3,50, heb je er niet veel aan. Door de ruime belettering was de rug te dik geworden. Ik heb toen huilend – het is toch je eigen kindje -, de drukker gebeld. Een dunnere papiersoort was de oplossing.’

Ondertussen speurde ze het web af naar sites waar ze recensies van kon verwachten. Histoforum, Zinweb, Boekenbijlage en een aantal boekbloggers kregen het manuscript en schreven lovende recensies. Ze had ze wel goed gescreend, op het aantal volgers en of ze niet alleen een flaptekst plaatsten.
De eerste oplage was 400, de minimale opgave voor een reguliere drukgang, met minder was het Printing on Demand geworden en dat zou de kostprijs omhoog duwen. ‘Een druk van duizend exemplaren zou veel goedkoper zijn geweest, maar dan hadden ze hier met een dubbele pallet voor mijn deur gestaan.’

Ervaring rijker
Een nieuw boek is al in de maak. Samen met twee collega-auteurs werkt ze aan een laagdrempelig schrijfboek Schrijf je boek in 1 jaar. Jacqueline: ‘Ik weet heel goed wat ik nu anders zou doen. Zo had ik kosten kunnen besparen door efficiënter met de opmaak om te gaan. Het duurde bij mij ook best lang voordat ik de cover oké vond. En verder ging ik ervan uit dat de kosten circa de helft van de verkoopprijs zouden bedragen, maar die bleken een stuk hoger. Nu weet ik bijvoorbeeld dat de opmaker vanaf 80.000 woorden een meerprijs rekent, bleek ik er 87.000 te hebben. Misschien dat ik bij de tweede druk de prijs wat opschroef, vijftien euro is eigenlijk net te krap.’

Of ik nog een roman in eigen beheer ga uitgeven, hangt af van hoe snel de tweede druk verkoopt. In de eerste plaats ben ik schrijver. Nu zit mijn hoofd te vol met de organisatie rond dit boek en mijn werkzaamheden als schrijfcoach, maar komend najaar ga ik op schrijfretraite in Griekenland. Lopend door ruïnes borrelen er vanzelf ideeën op. Voor een nieuw boek af is, zijn we zo een paar jaar verder en dan ziet het uitgeverslandschap er waarschijnlijk weer heel anders uit. Op het moment lopen we in Nederland nog behoorlijk achter op het gebied van selfpublishing. In de Verenigde Staten is indie publisher een geuzennaam, hier moet je toch tegen aardig wat vooroordelen opboksen. Zo heb ik bijvoorbeeld drie keer een werkbeurs gehad van het Letterenfonds, maar daar kon ik met dit boek geen aanspraak op maken. Heel vreemd, omdat ik mijn waarde inmiddels wel bewezen heb.’

Mysterieus
Er is genoeg om tevreden over te zijn: de mysterieuze uitstraling van het boek, de hoge opkomst bij de lancering in hartje Leiden, de aandacht van de regionale media. In de landelijke pers is ze teleurgesteld, al snapt ze best dat ‘die prioriteiten moeten stellen’. Ze is geen marketeer, beschikt niet over een advertentiebudget, maar probeert op een andere manier free publicity te genereren: ‘Ik heb genoeg materiaal om de interesse hoog te houden, over de opgravingen en musea die ik bezocht en hoe die in het boek terechtkwamen. In de roman komen bijvoorbeeld rieteilanden voor waar mensen op wonen, zo leven mensen nu nog in Peru.’

Lees ook de long read Hebben self publishers de toekomst?

Niet voor iedereen
Een van de mooiste complimenten die ze ooit kreeg: ‘Jij doet, waar andere mensen over praten.’ ‘Lang aarzelen over grote beslissingen kan je verlammen,’ meent ze. ‘Ik ben wel iemand die besluiten neemt, for better or for worse, en daar dan voor gaat. Dat doe ik in mijn persoonlijk leven en in mijn schrijverschap.’

Bij de Cultuurpers verscheen onlangs een podcast waarin journalist Linda Huijsmans Jacqueline Zirkzee en Wanda Gloude van Gloude Publishing interviewt.

Kostenoverzicht De eerste priesteres bij verkoop via het CB

Bij verkoop via andere kanalen (lancering, sociale media, website, boekenmarkten, presentaties, etc.), zijn de marges aanzienlijk gunstiger voor de schrijver.

• Eenmalige kosten: redactie, eindcorrectie, coverontwerp, opmaak, auteursfoto’s, coverfoto: € 1400
• Drukkosten bij oplage 400: € 1800
  (N.B. de prijzen zijn inclusief BTW)

Extra inkomsten: Jacqueline riep mensen op om haar voor tien euro, op de prijs van het boek, te sponsoren. Die mensen mochten dan op de boekpresentatie komen of kregen het boek zonder verzendkosten toegestuurd. Dat leverde al met al een paar honderd euro op. Ook vond ze een bedrijf dat haar boekpresentatie sponsorde, de Zirkzee Groep. De Auteursbond beschikte in 2018 over een eenmalig budget om coachingstrajecten financieel te ondersteunen en daar maakte Jacqueline gebruik van.