Post-editen? Denk eerst goed na!
In de zakelijke vertaalmarkt is post-editen de afgelopen tien jaar gangbaar geworden. Sinds de opkomst van de generatieve AI beginnen ook boekenuitgevers te experimenteren met vertalingen door AI-chatbots of vertaalmachines als DeepL. Uitgevers doen dit niet voor niks: de vertaalkosten zijn een grote post op de calculatie van een boek, en er is de uitgever veel aan gelegen die te beperken.
De kwaliteit van machinevertalingen is echter in de verste verte niet wat er van een boekvertaling mag worden verwacht. De uitgever huurt daarom vervolgens een vertaler, corrector of persklaarmaker in om er wat van te maken. Tot zover klinkt dat niet onlogisch.
Maar…
Nauwelijks tijdwinst
Uit onderzoek en uit ervaringen van vertalers blijkt dat als je van een machinevertaling iets behoorlijks wil maken, dat net zo veel tijd kost als het zelf vertalen. Het is minder leuk en het wordt nooit zo goed als wanneer je het vanaf het begin zelf doet. De door de machine vertaalde tekst zit vol valkuilen: o.a. vertaal- en interpretatiefouten, niet-idiomatische formuleringen, onsamenhangende zinnen, barbarismen en verraderlijke betekenisverschillen die je alleen ziet als je er veel tijd en aandacht aan besteedt.
Minder geld, minder werkplezier
De uitgever wil er waarschijnlijk minder voor betalen dan voor een door jou gemaakte vertaling, dus sta je voor de keuze: steek je toch meer tijd in het post-editen, omdat je geen slecht werk wilt afleveren? Of lever je een ondermaats product af, zodat de geïnvesteerde tijd wel enigszins in verhouding staat tot de vergoeding? Realiseer je dat de schade in beide gevallen voor jouw rekening komt. Je werd al onderbetaald en dat wordt hierdoor alleen nog maar erger. Het bewerken van slechte teksten is bovendien frustrerend en geestdodend.
Geen auteursrecht?
De wetgeving loopt altijd achter op de technologische ontwikkelingen. Het lijkt er vooralsnog op dat er geen auteursrecht kan worden geclaimd op werk dat door AI is gegenereerd. Maar hoe zit het bij bewerkingen, zoals vertalingen die zijn gepost-edit? Dat weten we nog niet, maar bedenk in ieder geval dat je géén recht hebt op leenrechtvergoedingen als je niet als vertaler in het colofon staat!
Minder leesplezier
Ook de lezer is hier niet mee gediend. Die krijgt een inferieur product: in het ergste geval vol slecht of onbegrijpelijk Nederlands, in het beste geval niet de prachtvertaling die het had kunnen zijn als het boek volledig door een mens was vertaald. Hoe dan ook betekent het een verarming van het Nederlandstalige boekenaanbod.
Ondermijnend effect
Een slechte vertaling is een slecht product. Dat heeft niet alleen een ondermijnend effect op jouw reputatie en die van andere vertalers, maar treft ook de uitgevers: nu al horen we mensen klagen over slechte vertalingen, en ook nu al kiezen lezers om die reden voor Engelstalige uitgaves. Dat zal in toenemende mate invloed hebben op de verkoopcijfers. Kortom: de markt voor vertaalde boeken zal onder druk komen te staan.
Meer bedenkingen bij AI
We hebben hier slechts enkele bedenkingen over AI op een rijtje gezet: de vragen die het eerst bij ons opkomen, de problemen waarmee wij als vertalers direct worden geconfronteerd.
Maar er zijn er nog meer:
- Generatieve AI is een enorme energieslurper. Moeten we dat willen in deze tijd?
- Generatieve AI is getraind met werk dat in de loop der eeuwen door mensen is geproduceerd. De enigen die er nu aan verdienen, zijn een paar grote techbedrijven.
- Generatieve AI reproduceert allerlei vooroordelen.
- De rotzooi die door het net van de algoritmes glipt wordt door onderbetaalde mensen in het mondiale zuiden eruit gevist…
Kortom, er zijn meer bezwaren tegen generatieve AI.
Hoe dan ook: weet wat je waard bent
Misschien heb je positievere ervaringen met machinevertalingen. Misschien kun je het je financieel niet veroorloven om post-editingopdrachten te weigeren. Misschien ben je bang om de boot te missen of denk je dat je geen keuze hebt. Bedenk dan dat dat precies is waar techbedrijven en opdrachtgevers jou hebben willen: dat jij denkt dat je overbodig bent en zo vervangen kunt worden, zodat ze je (nog) minder hoeven te betalen.
Daarom raden we je aan uiterst kritisch en voorzichtig te zijn, en er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat je behoorlijk wordt betaald en trots blijft op je werk. Want jij bent van toegevoegde waarde!
Doe mee aan onze enquête
Om een beter beeld te krijgen van de huidige markt voor het vertalen van boeken stellen we het erg op prijs als je onze enquête wilt invullen (6 tot 13 vragen, voornamelijk multiple choice).