Terugblik Dag van het Scenario 2024
Het getal 3 is alomtegenwoordig tijdens de 27e Dag van het Scenario. Zo gaat het over de drie keren dat een film ‘geschreven’ wordt, over de ‘drie dimensies van storytelling’ en worden er drie scenarioprijzen uitgereikt.
The Power of Three, zo luidt deze keer het thema van de Dag van het Scenario, dat traditiegetrouw op de zaterdag van het Nederlands Film Festival plaatsvindt in de Stadsschouwburg in Utrecht. Die drie staan voor de keren dat een film ‘geschreven’ wordt: een keer door de scenarist, een keer op de set en vervolgens nog een keer tijdens de montage.
Er is echter nóg een moment waarop een film geschreven wordt, zo blijkt in de ochtend tijdens het eerste onderdeel van de dag; een Prof Talk van componist en producent Hans Nieuwenhuijsen, dus we moeten eigenlijk spreken van The Power of Four. Na een korte introductie door moderator Jaap Peter Enderlé laat Nieuwenhuijsen in een volle Hekmanfoyer zien hoe cruciaal muziek is als het gaat om het versterken en ondersteunen van het verhaal.
Presentator Jaap Peter Enderlé
Aan de hand van fragmenten uit films als Goldeneye, American Beauty, Kill Bill, Punch Drunk Love en The Enemy vertelt hij over cue sheets, score en source, het verschil tussen muziek en sound design, hoe muziek een extra betekenislaag kan toevoegen en hoe muziek onuitgesproken gevoelens kan weergeven.
Met als voorbeeld de korte animatiefilm I’m Perfectly Fine, waar hij de muziek voor componeerde, laat Nieuwenhuijsen zien hoe je met een temp(orary) track alvast een idee kunt geven van sfeer, en hoe de uiteindelijke keus voor een specifiek instrument uiteindelijk het gewenste effect sorteert qua emotionele lading.
Hans Nieuwenhuijsen
Schrijven met beeld
Na de lunch – en ondanks het stralende nazomerweer – stroomt de foyer van de schouwburg vol voor het middagprogramma in de grote zaal, waar Jaap Peter Enderlé na een welkomstwoord de eerste spreker aankondigt: editor Wies Hundling. In haar presentatie, met als titel Schrijven met beeld, gaat het over het ‘schrijfproces’ van een editor. Welke keuzes maakt ze om het verhaal beter tot zijn recht te laten komen?
Als eerste laat ze met verschillende versies van hetzelfde fragment uit de korte film Tolk zien hoe door verschillende manieren van framen, met wijdere of closere shots, het dramatische effect verandert. Ook toont ze hoe je het dramatische conflict van een scène kunt wijzigen door het perspectief naar een ander personage te verplaatsen, terwijl het op papier dezelfde scène blijft.
Middels een fragment uit de korte rampenfilm NL-Alert legt Hundling vervolgens uit hoe bij het maken van een eerste edit problemen aan het licht komen die in het script of tijdens het draaien nog niet duidelijk waren. Dan kun je shots toevoegen of de volgorde veranderen en ben je dus daadwerkelijk op scriptniveau aan het ingrijpen. En daarbij kun je soms best een beetje smokkelen of valsspelen, zo blijkt.
Wies Hundling
Daarna gaat het over flow, volgens Hundling een vrij ongrijpbaar maar wel belangrijk begrip. Ze stelt, met de korte film Femme als voorbeeld, dat elk materiaal op een bepaalde manier geknipt wil worden en het is de kunst uit te zoeken hoe precies. Soms moet je bijvoorbeeld eerst het drama wat afschalen voordat je weer kunt opbouwen. Of even pas op de plaats maken voordat je weer vaart kunt maken.
Visser-Neerlandiaprijs
Na de talk van Wies Hundling is het tijd voor de uitreiking van de ANV-Visser Neerlandiaprijs. Het Algemeen-Nederlands Verbond stelt uit het Visser-Neerlandiafonds een geldprijs van 7.500 euro beschikbaar voor een scenario van een nog te produceren Nederlandstalige speelfilm. Juryvoorzitter Ruud van Gessel meldt dat uit 43 inzendingen uiteindelijk drie finalisten zijn gekozen en doet – vanwege het lage aantal Vlaamse inzendingen – een oproep aan Vlaamse scenaristen om ook deel te nemen.
Paul Sin Nam Rigter (midden) met jury en bestuurslid.
Bestuurslid Marilyn Haimé maakt vervolgens bekend dat de prijs gaat naar Paul Sin Nam Rigter voor The Grass Route, een verhaal over een zestienjarige Vietnamese vluchteling die op een illegale wietkwekerij werkt. Volgens de jury is het een scenario “dat de lezer gaandeweg steeds meer in het verhaal zuigt, bij de strot pakt en blijft nazinderen.”
In zijn dankwoord oogst Rigter veel bijval als hij een opmerking maakt over het huidige politieke klimaat en de vernauwende maatschappelijke blik: “Laten we onze verbeelding blijven gebruiken, ons belangrijkste eigenschap, om onze blik weer te verwijden. Laten we nieuwe verhalen vertellen, de wereld blijven bestoken met nieuwe perspectieven.”
Scripts ontwerpen in plaats van onderverdelen
Na de pauze is het tijd voor de keynote van Emmanuel Oberg; scenarioschrijver, auteur en creatief consultant met meer dan vijfentwintig jaar ervaring in de film- en tv-industrie. Hij is de oprichter van Screenplay Unlimited, auteur van diverse boeken over scenarioschrijven en scriptontwikkeling en bedenker van de ‘Story-Type-Method’.
Ook Oberg denkt in de ‘power of three’, want hij heeft het in zijn presentatie over de ‘Three dimensions of Screenwriting’. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is dat vaststaande regels, formules en stappenplannen eerder in de weg staan bij het construeren van een verhaal dan dat ze helpen.
Emmanuel Oberg
Iedereen is op zoek naar originele verhalen, meent Oberg, maar dat lukt niet als je alleen maar een stappenplan volgt. Hij stelt dan ook dat de wortel van de meeste verhaalproblemen deze verwarring is over het onderverdelen in plaats van het ontwerpen van scripts: “Desígn scripts, don’t divide scripts”.
Hij gebruikt de analogie van een ijsberg: het grootste deel is onzichtbaar want onder water. Een format werkt voor elk verhaal omdat het alleen op oppervlakkig niveau functioneert, maar als je op een dieper niveau wilt werken moet je anders naar scripts kijken. Het managen en distribueren van informatie is daarbij cruciaal. Vervolgens gaat hij, met onder andere Tootsie en Breaking Bad als voorbeeld, dieper in op de drie dimensies die hij onderscheidt bij storytelling.
Geïnteresseerd in de methode van Oberg? Leden van de Auteursbod krijgen nu korting!
Uitreiking Gouden Pen & Krulstaarten
Ook de scenarioprijzen worden vandaag in drievoud uitgereikt. Als eerste wordt de Gouden Pen, voor best bezochte Nederlandse bioscoopfilm van 2023, overhandigd aan Donny Singh voor zijn scenario voor De Tatta’s.
Tot slot worden de winnaars van de Zilveren Krulstaarten voor de beste film- en televisiescenario’s van 2023 bekend gemaakt. De bestuursvoorzitter van het Netwerk Scenarioschrijvers, Jacqueline Rogers, reikt de prijzen uit. De Krulstaart voor Beste Korte Film gaat naar Ik ben geen robot van Victoria Warmerdam, die voor Beste Speelfilm wordt overhandigd aan Britt Snel voor Zomervacht en die voor Beste Televisieserie gaat naar Mieke de Jong voor de jeugdserie Lampje.
Terwijl de winnaars op de foto gaan is de rest van de zaal inmiddels uitgewaaierd naar de foyer om na te praten – en nog een paar laatste nazomerzonnestralen mee te pikken.
Vlnr: Britt Snel, Victoria Warmerdam, Miek de Jong, Donny Singh.