Compensatie leenrecht dBOS: de belangrijkste vragen op een rij

14 juli 2022

Goed nieuws voor jeugdboekenschrijvers! Er komt eindelijk compensatie voor het misgelopen leenrecht in schoolbibliotheken én een structurele regeling. Nog niet alle details zijn vastgelegd, maar de belangrijkste vragen kunnen we al grotendeels beantwoorden.

1. Gaan de scholen uitleningen per boek registreren?

Nee, want een schoolbibliotheek is niet zo gedigitaliseerd als een gewone bieb. Een uitleensysteem inrichten wordt te duur en de scholen vinden dat administratief te ingewikkeld.

2. Hoe weten we dan hoeveel boeken er mee naar huis gaan?

Het ministerie van OCW laat elke drie jaar een representatieve steekproef nemen over het leengedrag van leerlingen. Dat leidt tot een geschat totaal aantal uitleningen voor heel Nederland. Vermenigvuldig dit met de al bestaande vaste leenrechtvergoeding voor uitleningen om tot het totaalbedrag te komen voor alle rechthebbenden: schrijvers, vertalers, illustratoren en uitgevers. Op basis van eerder onderzoek lijkt dit uit te komen op 10 uitleningen per leerling per schooljaar, en dan komt er 3,5 miljoen euro per jaar beschikbaar.

3. Hoe komt vast te staan op welk deel van die 3,5 miljoen ik recht heb?

Dat gaat de stichting Leenrecht berekenen in samenwerking met de organisaties voor collectief rechtenbeheer zoals Lira (tekst) en Pictoright (beeld). Zij kunnen kijken naar het lenen van jeugdboeken via de openbare bibliotheken, waarbij wel gedetailleerde informatie op titelniveau beschikbaar is, of een ander verdeelsysteem afspreken binnen de wettelijke regels rond het leenrecht.  

4. Wat gebeurt er als kinderen meer gaan lenen?

Dan is het leesoffensief succesvol, wat alle betrokkenen vrolijk moet stemmen. Als de steekproef zo’n groei van het lezen duidelijk maakt, zal de overheid de vergoeding voor het leenrecht via schoolbibliotheken verhogen.

5. Wie houdt in de gaten dat alles volgens afspraak blijft verlopen?

De Auteursbond en Lira blijven vertegenwoordigd in de werkgroep met het ministerie van OCW, uitgevers, gemeenten, onderwijs en bibliotheken waar deze resultaten zijn bereikt. De werkgroep heeft opdracht om de continuïteit te bewaken en bij elkaar te komen als er belangrijke besluiten moeten vallen.

6. Hoeveel geld krijg ik uit de compensatieregeling, en wanneer?

De verdeling van het geld uit de compensatieregeling is opgedragen aan de stichting Leenrecht. Die is er al volop mee aan de slag, in de hoop dat het lukt om nog dit jaar de toegezegde gelden uit te keren. Dat verloopt zoals gebruikelijk via Lira, Pictoright en de uitgeversorganisatie PRO.

7. Hebben we een goed resultaat bereikt?

Zoals alle onderhandelingen gaat het ook hier om een compromis. We zijn erin geslaagd om in overleg met alle andere belanghebbenden een ongewild onrecht te herstellen zodat makers nu weer de vergoeding voor hun werk krijgen waar ze recht op hebben. De compensatie is een mooi gebaar van het rijk en komt nu extra goed uit omdat de reguliere uitkeringen van leenrecht zullen tegenvallen vanwege de coronasluiting bij de bibliotheken. De komende jaren zullen we het leenrecht weer terug zien keren naar de belangrijke bijdrage die dit levert aan het inkomen van de makers van kinder- en jeugdboeken.

Steun onze acties en word lid!
De Auteursbond zet zich in voor goede contractvoorwaarden en eerlijke auteursrechtelijke vergoedingen. Wij zorgen ervoor dat de stem van auteurs zelf wordt gehoord!