Auteursrecht en faillissement van de uitgever

Faillissement van de uitgever

Hopelijk gebeurt het niet, maar het kan voorkomen dat je uitgever niet meer aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen en door de rechter failliet wordt verklaard. In dat geval neemt een curator het vermogen van de uitgever (de boedel) in beslag om de schuldeisers uit te betalen. De kans is groot dat jij als auteur een van die schuldeisers bent, bijvoorbeeld omdat je, al is het maar op termijn, nog royalty’s van de uitgever te ontvangen hebt.

Afspraken met de uitgever
In veel contracten zijn afspraken opgenomen over wat er gebeurt bij faillissement. Het is daarom verstandig om zowel voorafgaand aan het sluiten van overeenkomsten met je uitgever, als achteraf (voor of tijdens een eventueel faillissement) te kijken wat je contracten met de uitgever over faillissement bepalen.

Faillissement: overdracht versus licentie

Bij het sluiten van een contract met een uitgever, kun je je uitgever op verschillende manieren de bevoegdheid geven om je werk uit te geven. De eerste manier, die wat ons betreft niet de voorkeur geniet, is dat jij als auteur het auteursrecht op je uit te geven werk overdraagt aan de uitgever. Die wordt dan auteursrechthebbende en heeft daarmee het recht om het werk uit te geven.

Je kunt er echter ook voor kiezen om een licentieovereenkomst te sluiten. Jij behoudt dan je auteursrechten, maar geeft de uitgever voor de duur voor de overeenkomst toestemming om, meestal als enige uitgever, jouw werk uit te geven.

Overdracht
Als je je auteursrechten hebt overgedragen aan een uitgever die vervolgens failliet gaat, dan valt het auteursrecht in de boedel die de curator gebruikt om de schuldeisers af te betalen. Bij de ‘executie’(simpel gezegd: de verkoop/veiling) van de boedel is het dan maar de vraag wie de auteursrechten verkrijgt en hoe daar vervolgens mee wordt omgesprongen.

Licentie
Indien je alleen een licentieovereenkomst bent overeengekomen met je uitgever, dan heb jij in ieder geval je auteursrechten nog. Afhankelijk van de precieze voorwaarden van die overeenkomst, kun je misschien de overeenkomst meteen opzeggen, zodat je naar een andere uitgever kunt. In andere gevallen kun je de lopende overeenkomst meestal ontbinden, omdat de uitgever zijn verplichtingen aan zijn kant van de overeenkomst, namelijk het betalen van royalty’s, niet nakomt.

Modelcontract
In de modelcontracten voor de uitgave van oorspronkelijk Nederlandstalig literair werk, de uitgave van een oorspronkelijk Nederlands kinderboek, en de uitgave van een de vertaling van een literair werk is afgesproken dat je de overeenkomst met je uitgever schriftelijk kan opzeggen zodra die failliet gaat (artikel 15 lid 3 resp. lid 5).

Terugvragen auteursrechten
Let op: contracten op basis waarvan je je auteursrechten overdraagt, kunnen een bepaling bevatten waarin is vastgelegd dat je je auteursrechten in geval van faillissement terugkrijgt. Omdat de auteursrechten bij een faillissement binnen de boedel vallen en een financiële waarde vertegenwoordigen, zal het in de praktijk echter niet zo zijn dat de curator ze weer aan je teruggeeft. Mocht je uitgever failliet dreigen te raken, probeer met hem dan opnieuw in onderhandeling te treden over deze bepaling. Vraag je auteursrechten terug, en licentieer deze vervolgens weer exclusief aan de uitgever onder de voorwaarde dat je die licentieovereenkomst per direct op kunt zeggen als de uitgever failliet gaat (en op korte termijn op kunt zeggen als de samenwerking met de uitgever om wat voor reden dan ook stukloopt).

Wees je er wel van bewust van dat de uitgever met andere (zoals leningverstrekkende) partijen kan zijn overeengekomen dat er een zogenaamd pandrecht op jouw auteursrechten rust. Ook als jij je auteursrechten dan terug hebt weten te onderhandelen, blijven die daarop rusten. Dat betekent dat jouw auteursrechten alsnog kunnen worden ‘geëxecuteerd’ (verkocht/geveild) bij een faillissement om zo de vorderingen van de schuldeisers te voldoen. Vraag je uitgever dus ook of er intussen geen zogenaamde zekerheidsrechten op jouw auteursrecht rusten.

Faillissement: royalty’s

Bij een faillissement van de uitgever, mag die onder andere geen rekeningen meer betalen, en dus ook geen royalty’s meer uitkeren. De royalty’s die niet worden uitgekeerd, zullen voor zover mogelijk uit de boedel worden voldaan (en of en wat jij ontvangt, kan afhankelijk zijn van jouw positie in de rij van schuldeisers).

De rij van schuldeisers
In zekere zin kun je de groep met schuldeisers zien als een rij van personen, waarbij degenen die vooraan staan de beste kansen hebben op uitbetaling van hun vorderingen, of in ieder geval een zo groot mogelijk deel daarvan. Partijen zoals de belastingdienst en werknemers staan in die rij vooraan. Ook grote contractuele partijen van de uitgever (zoals de bank, andere leningverstrekkers en grote leveranciers), staan vaak aan het begin van de rij, omdat die doorgaans bijzondere afspraken hebben lopen voor het geval er iets misgaat. Als auteur sta je meestal wat meer achteraan in die rij, en is de kans aanwezig dat je (in ieder geval een deel van) wat je nog van je uitgever zou moeten krijgen, niet meer krijgt.

Contact curator
Als de rechter het faillissement van de uitgever uitspreekt, geeft hij daarbij ook aan wie de curator is. De uitspraak van de rechter is meteen terug te vinden in het centraal insolventieregister.  Het is aan te raden om contact op te nemen met de curator om aan te geven wat je nog aan royalty’s en eventuele andere vergoedingen had moeten ontvangen, en eventueel of jij ook een juridische voorrang hebt op de rest. De curator neemt dat dan mee, en geeft aan waar je je op dat moment ongeveer in de rij van schuldeisers bevindt.

De verdeling
Als de curator in kaart heeft gebracht wie wat te vorderen heeft en wat er te verdelen valt, dan kan het zijn dat alle schuldeisers hun schulden volledig vergoed krijgen. De kans is echter groot dat dat niet het geval is, omdat er niet genoeg geld bij elkaar kan worden gesprokkeld om iedereen volledig uit te betalen. De curator kan de schuldeisers in dat geval een akkoord voorleggen waarin een verdeling wordt voorgesteld, waarin het beschikbare geld naar rato van de omvang van de schulden wordt verdeeld. Als drie kwart van de schuldeisers en de rechter met dit voorstel akkoord gaan, dan is dit de verdeling die voor alle schuldeisers wordt aangehouden (dus ook voor de schuldeisers die niet akkoord zijn gegaan met dat voorstel). Het feit dat de rechter moet instemmen, zorgt ervoor dat schuldeisers die hun akkoord niet willen geven, niet onevenredig worden benadeeld. Wordt het voorstel afgewezen, dan houdt de curator de volgorde van de rij aan.

Conclusie
Je kunt beter je auteursrechten in eigen hand houden en een licentieovereenkomst met je uitgever afsluiten, dan je auteursrechten aan hem over te dragen  Probeer ook overeen te komen dat de licentieovereenkomst in geval van faillissement direct opzegbaar is, zodat je je werk bij een ander kunt uit laten geven.